Pod takim tytułem w Krakowie odbyło się spotkanie Komisji Archeologiczna w Polskiej Akademii Nauk w Krakowie. Jej celem było omówienie najnowszych wyników badań archeologicznych, prowadzonych w obrębie wzgórza zamkowego w Nowym Sączu przez zespół Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego we współpracy z pracownikami Sądeckiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. w 2021 r.
Przygotowane referaty zainicjował swoim wystąpieniem dr Michał Wojenka z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, który przedstawił dzieje nowosądeckiego zamku, wzbogacając swoje wystąpienie ilustracjami, grafikami i fotografiami pokazujące przeszłość i teraźniejszość wzgórza zamkowego. Badania sądeckiego Zamku były możliwe dzięki sfinansowaniu ich przez Sądecką Agencję Rozwoju Regionalnego S.A.
Kontynuując swoje wystąpienie dr Michał Wojenka omówił przedwojenne prace ziemne i omówił odsłoniętą przed wojną strukturę tzw. skrzydła zachodniego zamku, omawiając też badania prowadzone w obrębie ruin zamku w XX w. Opisał również wykopy nr I i II w obrębie skrzydła zachodniego, które eksplorowano w 2021 r. Prelegent opisywał mury (z kamienia piaskowcowego na zaprawie wapiennej), wskazywał na ślady pożaru, zaprezentował przegląd poszczególnych warstw wykopu, podkreślił wykopanie resztek zbóż, wiele gwoździ, fragmentów naczyń glinianych, oraz trzy denarki jagiellońskie, jak również pozostałość deski dębowej (którą badania datujące ustaliły na pochodzącą z 1403 r.) Opisał odnalezioną, starszą od murów fundamentowych, jamę posłupową, w której odnaleziono resztki specyficznego pucharka z ok. XV w., którego podobny egzemplarz znajduje się w muzeum na Zamku na Wawelu.
Rozwijając swoją myśl o wydobytych zabytkach, dr M. Wojenka, powtórzył datę roczną 1403 r., jako przypuszczalny wiek budulca użytego prawdopodobnie do wzniesienia skrzydła zachodniego. Mówił, że w wyniku analizy biologicznej znalezionych ziaren, okazało się, że są wśród nich ziarna m. in. prosa, żyta zwyczajnego, soczewicy i jęczmienia. Ze znalezionych kości zwierzęcych, odnalazły się kości ptactwa i nierogacizny. Szczególną uwagę zwrócił na spore pozostałości po takich ptakach, jak kobuz, krogulec, myszołów, pustułka czy sokół, które wskazują na możliwe istnienie hodowli sokolniczej na zamku. Na zakończenie swojej wypowiedzi poinformował o odnalezionym drugim dołku posłupowym (na styku skrzydła zachodniego z ruinami skrzydła północnego), w którym znaleziono kość zwierzęcą, datowaną na XIII/XIV w.
Następnie głos zabrała dr hab. arch. prof. Politechniki Krakowskiej Anna Bojęś – Białasik, która zwróciła uwagę na przekształcenia architektoniczne w obrębie skrzydła północnego i analizowała strukturę muru północnego zamku. Zauważyła na jednej z przywołanych przedwojennych fotografii pewne ślady polichromii nowożytnej (mającej być może podobieństwa do polichromii zachowanej na pałacu biskupa Erazma Ciołka w Krakowie). Zapr3ezentowała także zdjęcia starych planów zamku oraz omówiła zmiany detali architektonicznych zaistniałych na przełomie XIX i XX w. Zauważyła, że przebudowa zamku w XVII w. mógł konsultować budowniczy Maciej Trapola, pozostający na usługach rodu Lubomirskich. Kończąc, analizowała architekturę odsłoniętych murów, głównie w wykopie nr II.
Archeolog Bartłomiej Urbański z Sądeckiej Agencji Rozwoju Regionalnego opisywał poszczególne warstwy wykopu nr III, który otwarto po zakończeniu prac w wykopie nr II, a który jest zlokalizowany w głównej partii murów dawnego skrzydła północnego. W niższych warstwach odnalezione zostały m. in. zabytki prahistoryczne, takie jak ułamki naczyń oraz narzędzia kamienne. Interesującą informacją było omówienie odnalezienia śladu dranic, lecz dokładna interpretacja tego znaleziska jest jeszcze w fazie analizy. Na koniec wystąpienia prelegent omówił inne zabytki, jak fragmenty ceramiczne o starszej niż XIV w. metryce, odnalezione drobne fragmenty tzw. ceramiki białej, ceramiki szkliwionej oliwkowo, a nawet fragment XV-wiecznej hakownicy.
Podczas dyskusji dr Dariusz Niemiec z Instytutu Archeologii UJ (Zakład Archeologii Epoki Średniowiecza i Czasów Nowożytnych) – zauważył brak znalezisk w obrębie wykopu nr I pochodzących z renesansu – naczyń i kafli (do ok. 1520 r.) – co uwiarygadnia tezę o pożarze w 1522 r., który prawdopodobnie zakończył żywot skrzydła zachodniego. Dr hab. prof. Wyższej Szkoły Humanitas i z Muzeum Miejskiego „Sztygarka” w Dąbrowie Górniczej Dariusz Rozmus, potwierdzał, iż według niego zamku nowosądeckiego nie można wyłączać z okresu panowania Wacława II. Zauważył, że ceramika szkliwiona oliwkowa, jaką znaleziono na zamku nowosądeckim, jest wczesnośredniowieczna (romańska), a datuje je na XII w.
Sądecki archeolog Bartłomiej Urbański poruszył temat związku zamku w Nowym Sączu z mało zbadanym jeszcze grodziskiem w Chełmcu, wskazywał też na możliwość istnienia pierwotnego grodu (kasztelańskiego) „pod zamkiem” nowosądeckim, a dr Paweł Kocańda z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, także dyr. Muzeum Ziemi Bieckiej, wskazał powiązanie daty lokacji Nowego Sącza z powstaniem zamku.
Źródło:
| Sądecka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A |
