28 października 2022 roku w Krakowie w wieku 88 lat zmarła Pani Profesor Helena Łazarska, wybitna śpiewaczka (sopran), znakomity pedagog, twórczyni Międzynarodowego Festiwalu i Konkursu Sztuki Wokalnej im. Ady Sari w Nowym Sączu, dyrektor artystyczna i przewodnicząca jury w latach 1985-2014, serdeczna przyjaciółka Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ, z którym związana była przez ponad trzydzieści lat. Osoba wielkiej kultury i życzliwości wobec śpiewaków, zawsze służąca im swoim doświadczeniem i radą. Wychowała grono wspaniałych wokalistów, którzy dziś odnoszą sukcesy na scenach całego świata.
W monografii Międzynarodowego Festiwalu i Konkursu im. Ady Sari zatytułowanej „Od Heleny Łazarskiej do Małgorzaty Walewskiej” (wydawca MCK SOKÓŁ, autorka – Anna Woźniakowska) Pani Profesor tak m.in. wspominała organizowany od roku 1985 festiwal i konkurs: „(…) Zainicjowałam więc sądecki konkurs, by stworzyć pole do doskonalenia umiejętności młodych wokalistów, by otworzyć przed nimi nowe horyzonty. Zabiegałam o obecność pedagogów na konkursowych przesłuchaniach, by dać im materiał do porównań, uczulić na pewne problemy. Podobną rolę odgrywały konferencje pedagogiczne, odbywające się w trakcie sądeckiej imprezy. W ich trakcie można było omawiać wybrane zagadnienia na konkretnych przykładach”.
Zapytana, czy to wydarzenie mogłoby się odbywać z powodzeniem w innym niż Nowy Sącz miejscu, odpowiedziała: „Pewnie tak, ale to byłaby inna impreza, bez jedynej w swoim rodzaju atmosfery, o której zgodnie mówią w superlatywach wszyscy uczestnicy i obserwatorzy konkursu. Nowy Sącz stworzył optymalne warunki i to od początku, nawet wtedy, gdy tzw. baza lokalowa była więcej niż skromna. Dyrektor Antoni Malczak jest człowiekiem, który widzi i rozumie potrzeby innych, dba o każdego jurora i każdego uczestnika konkursu. Podobnie pracuje cała ekipa organizatorów. To są już wybitni specjaliści w tej dziedzinie, ale samo doświadczenie nie wystarczyłoby, gdyby nie wkładali w swoją pracę całego serca”.
W tej samej książce można też przeczytać słowa Antoniego Malczaka, długoletniego dyrektora MCK SOKÓŁ: „Można powiedzieć, że Festiwal i Konkurs powstał głównie dzięki silnej woli i determinacji, przede wszystkim prof. Heleny Łazarskiej, bo w Nowym Sączu nie było realnych warunków na jego organizację. Wszystkie konkursy, które odbywają się, zarówno w Polsce jak też w świecie, organizowane są przez zawodowe instytucje muzyczne lub z ich udziałem: opery, akademie muzycznych, filharmonie. Instytucje te dysponują całym zapleczem logistyczno-merytorycznym, a więc bazą lokalową i sprzętową, a przede wszystkim wykwalifikowanymi zespołami doświadczonych pracowników. Festiwal Ady Sari był tego całkowicie pozbawiony. W zespole pracowników naszej instytucji było bardzo dużo dobrej woli, zapału, życzliwości, ale całą wiedzę i doświadczenie posiadała jedna osoba, prof. Helena Łazarska. Myśmy wszyscy dopiero uczyli się organizacji, zdobywaliśmy doświadczenie”.
Prof. Helena Łazarska przez prawie trzy dekady zarządzała festiwalem i konkursem. W tym czasie sądeckie wydarzenie artystyczne zyskało prestiż na arenie europejskiej, w jury zasiadały znamienite postaci świata muzyki, a jego laureatami byli m.in.: Piotr Beczała, Andrzej Dobber, Andrzej Szkurgan, Adrian Eröd, Zofia Kilanowicz, Milijana Nikolić, Anna Simińska, Monika Walerowicz, Anna Lubańska, Arnold Rutkowski, Urska Arlić-Gololicić, Hanna-Elisabeth Müller, Rafał Bartmiński, Szymon Komasa, Agnieszka Tomaszewska, którzy właśnie w Nowym Sączu rozpoczynali swoje kariery. Oprócz konkursowej rywalizacji, organizowane były znakomite koncerty, recitale, spektakle i wystawy poświęcone muzyce. To były (i są nadal) setki wspaniałych wydarzeń artystycznych w Nowym Sączu, ale też w Starym Sączu, Krakowie, Lusławicach i Bytomiu. W każdym z nim swoją cząstkę pracy zostawiła prof. Helena Łazarska. Wspierała swoją osobowością liczne grono pracowników MCK SOKÓŁ, którymi kierowała (i kieruje nadal) dyrektor Liliana Olech.
W roku 2014 Helena Łazarska, po ukończeniu 80 lat, postanowiła zrezygnować z funkcji dyrektora i przewodniczącej jury. 29 września odbyła się wielka muzyczna gala, zostali zaproszeni wybitni wykonawcy, świetna Orkiestra Akademii Beethovenowskiej. Przybyła cudowna publiczność, która serdecznie podziękowała Pani Profesor i z sympatią przyjęła jej następczynię – Małgorzatę Walewską. Prof. Helena Łazarska uroczyście przekazała „batutę” wybitnej śpiewaczce, znanej z występów na całym świecie.
Antoni Malczak wręczył Helenie Łazarskiej statuetkę SOKOŁA (numer 1) i odczytał okolicznościowy adres. Nowej dyrektor artystycznej „Ady Sari” i przewodniczącej jury ofiarował eleganckie pióro. Wiceprezydent Nowego Sącza Bożena Jawor i przewodniczący Rady Miasta Jerzy Wituszyński sprezentowali Dostojnej Jubilatce obraz przedstawiający ratusz, w którym przez wiele lat odbywały się koncerty i przesłuchania młodych wokalistów. Przewodniczący Komisji Kultury Sejmiku Samorządowego Województwa Małopolskiego Leszek Zegzda udekorował ją Krzyżem Małopolski przyznanym przez Zarząd Województwa. Wpłynęły też listy gratulacyjne m.in. od dyrektora Teatru Wielkiego Opery Narodowej w Warszawie i rektora Akademii Muzycznej w Krakowie. Dla obu dam były kwiaty i życzenia. Wzruszona prof. Helena Łazarska opowiadała o początkach Dni Sztuki Wokalnej w Nowym Sączu, podkreślając, że czuje się z tym miastem mocno związana emocjonalnie, ponieważ spotkała tutaj wielu życzliwych ludzi. W programie wieczoru, który prowadził dyrektor Opery Krakowskiej Bogusław Nowak, znalazły się arie z oper włoskich w wykonaniu laureatów konkursu oraz gości specjalnych. Wystąpili m.in.: Ewa Biegas, Joanna Dobrakowska, Iwona Handzlik, Małgorzata Olejniczak-Worobiej, Małgorzata Walewska, Andrzej Lampert, Wołodymyr Pańkiw, Arnold Rutkowski i Klemens Sander.
We wspomnianej już wcześniej monografii pióra Anny Woźniakowskiej Małgorzata Walewska, która świetnie sobie radzi jako szefowa artystyczna festiwalu, tak mówiła o decyzji podjętej w roku 2014: „Propozycję prof. Łazarskiej odebrałam jako wskazówkę losu, a przede wszystkim poczułam się nią po prostu zaszczycona. Zaszczycona zaufaniem, jakie mi Pani Profesor okazała. Sądzę, że takie przekazanie kierownictwa festiwalu i konkursu, który stworzyła i ukochała, było prawdziwym ewenementem w naszej rzeczywistości. Festiwal przeszedł z rąk do rąk z pełnym błogosławieństwem jego twórczyni, w bardzo przyjaznej atmosferze. Ja bardzo sobie cenię pomoc prof. Łazarskiej, której cały czas doświadczam. Pozostajemy w bliskich stosunkach zawodowych i towarzyskich. Pani Profesor jest dla mnie wyznacznikiem jakości, często szukam jej rady i w sprawach konkursu, i edukacji różnych młodych ludzi. Wiadomo, że doświadczenie Pani Profesor jest nie do przecenienia i nie do zastąpienia. Jestem szczęśliwa, że Pani Profesor chce się dzielić ze mną swoimi przemyśleniami”.
Piękne i wzruszające słowa. Pani Profesor, póki sił starczało, służyła radą i dobrym sercem swojej następczyni i organizatorom. Przyjeżdżała do Nowego Sącza jako gość honorowy w roku 2015 i 2017. Do końca interesowała się organizacją kolejnych edycji „Ady Sari”. Choć mieszkała w Krakowie (urodziła się w Poznaniu w roku 1934), Sądecczyzna zawsze pozostawała jej bardzo bliska. Dodajmy, że w roku 2011 została uhonorowana Tarczą Herbową Zasłużony dla Miasta Nowego Sącza. Podobne wyróżnienie przyznały jej władze Starego Sącza, miasta Ady Sari.
W swoim dorobku Pani Profesor miała m.in.: Nagrodę Miasta Krakowa, Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Medal Zasłużony Kulturze GLORIA ARTIS, Złoty Krzyż Zasługi Odznakę HONORIS GRATIA, Krzyż Małopolski, Nagrodę Województwa Małopolskiego ARS QUAERENDI za wybitne działania na rzecz rozwoju i promocji kultury, w kategorii Mistrz i Uczeń oraz w kategorii Projekt oraz Złotą Muzę za promocję muzyki polskiej na świecie. Tych wyróżnień było znacznie więcej. Dodajmy, że bardzo ważną sferą jej działalności była praca pedagogiczna, w Polsce i za granicą, m.in. w Salzburgu i Wiedniu. Wielu znakomitych śpiewaków przyznaje się, że byli uczniami prof. Heleny Łazarskiej i także jej zawdzięczają zdobytą pozycję w świecie muzyki. Do Nowego Sącza zapraszała jurorów z całego świata, sama też wchodziła w skład komisji artystycznych międzynarodowych konkursów w wielu krajach.
W roku 2014 prof. Helena Łazarska, wielka dama polskiej wokalistyki, otrzymała w MCK SOKÓŁ dyplom z podziękowaniami. Po ośmiu latach nic się nie zmieniło, dlatego znów przytaczamy słowa Ludwika Jerzego Kerna: „Czym jest muzyka? Może po prostu niebem z nutami zamiast gwiazd?”.
Szanowna Pani Profesor, dziękujemy, dziękujemy, dziękujemy! Za pomysł na organizację Dni, Festiwali i Konkursów Sztuki Wokalnej im. Ady Sari, za najwspanialszą z możliwych formę upamiętnienia związanej z Sądecczyzną wielkiej artystki, wspaniałej nauczycielki wybitnych polskich śpiewaczek! Za wzorowe łączenie funkcji Dyrektora Artystycznego i Przewodniczącej Jury Konkursu im. Ady Sari! Za wierność zasadzie: „Kochajcie muzykę w sobie, a nie siebie w muzyce”! Za chwile pięknych wzruszeń podczas wielu koncertów organizowanych w ramach Festiwalu! Za bycie ambasadorem Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ i Nowego Sącza w Polsce oraz za granicą! Za profesjonalizm połączony z ogromną życzliwością w codziennych kontaktach!
UROCZYSTOŚCI POGRZEBOWE
Pogrzeb Pani Profesor Heleny Łazarskiej odbędzie się w sobotę, 12 listopada, w Dziekanowicach (powiat myślenicki, gmina Dobczyce, województwo małopolskie).
Porządek uroczystości: Sanktuarium Macierzyństwa NMP w Dziekanowicach: godz. 11:30 różaniec, godz. 12:00 msza święta, po której nastąpi odprowadzenie urny z prochami Świętej Pamięci Profesor Heleny Łazarskiej na miejsce wiecznego spoczynku na Cmentarzu Parafialnym w Dziekanowicach.
