Choć rzucone hasło: biblioterapia może wydawać się wytworem wyobraźni i zabawą w słowotwórstwo nie do końca tak to wgląda.
Książki i ich rola w życiu na przestrzeni wieków się zmieniały. Choć niegdyś były dobrem luksusowym – ręcznie przepisywane dostępne dla nielicznych z czasem stały się coraz bardziej popularne, zwłaszcza że ludzie ucząc się czytać mogli w pełni korzystać z dobrodziejstw literatury. Coraz bardziej popularny stawał się również zawód pisarza. Wraz z upowszechnieniem się dostępu do literatury rola książek się zmieniła.
Biblioterapia zaliczana jest do metod terapii zajęciowej – polega głównie na terapeutycznym wykorzystywaniu wartości literatury. Dzięki odpowiednio dobranym pozycjom osoba czytająca uzyskuje wsparcie psychiczne, zmniejszony nie jest samotna ma wsparcie psychiczne. Książki pozwalają nie czuć się samotnym, zmniejszyć stres i nie czuć się tak samotnym czy ograniczonym przez niepełnosprawność. Działania biblioterapeutyczne skierowane są do pacjentów hospitalizowanych, szczególnie osamotnionych i niepełnosprawnych. Często stres, poczucie samotności problemy emocjonalne są dużym obciążeniem, a precyzyjnie dobrana literatura może stać się antidotum. Czytane książki to nie tylko sposób na czas wolny, ale także inspiracja. Literatura może kryć rozwiązanie ludzkich problemów.
Już w Bibliotece Aleksandryjskiej widniał napis „Lekarstwo na umysł”. Koran i książki religijne również traktowane były jako źródło inspiracji. Za twórcę biblioterapii uważa się Nikołaja Rubakina, rosyjskiego bibliotekarza i bibliografa, który w 1919 roku w Instytucie Bibliopsychologii w Lozannie rozpoczął badania na temat leczniczego zastosowania literatury. W Polsce terminu „biblioterapia” zaczęto używać już w latach trzydziestych XX wieku, ale biblioterapia jako dyscyplina naukowa rozwinęła się dopiero w latach osiemdziesiątych.
Oddziaływania biblioterapii można podzielić na: terapeutyczno-rehabilitacyjne, dydaktyczno-wychowawcze i profilaktyczne.
Jako najczęściej przyjmowane istotne cele biblioterapii można wskazać:
- niwelowanie poczucia izolacji społecznej i osamotnienia,
- pomoc w pozbyciu się napięcia emocjonalnego, w relaksowaniu się, zmniejszeniu stresu, lęku,
- wzmocnienie wiary we własne możliwości i pokonywanie barier,
- rozwijanie procesów poznawczych,
- rozbudzenie wyobraźni,
- skłanianie do autorefleksji nad własnym życiem i nad dokonywanymi wyborami,
- kształtowanie postaw moralnych,
- dostarczanie ciekawych przeżyć,
- wypełnianie czasu wolnego,
- motywowanie do sięgania po książkę.
Proces biblioterapeutyczny, w którym uczestnictwo jest dobrowolne i zachodzi relacja terapeuta – pacjent. Ważne jest zbadanie potrzeb uczestnika – staranny dobór literatury, tak by była ona pomocna. Praca z tekstem to nie tylko czytanie tekstu, ale również rozmowa, analiza zachowania bohaterów czy wreszcie utożsamianie się z bohaterem. W zależności od przeznaczenia, celów i odbiorców wyróżnia się kilka rodzajów biblioterapii.
- Biblioterapia instytucjonalna – nakierowana głównie na pacjenta hospitalizowanego
- Biblioterapia kliniczna – stosowana głównie w terapii z chorymi przejawiającymi problemy emocjonalne i behawioralne. Polega na dostarczaniu literatury wyobrażeniowej w celu ułatwienia pacjentowi uzyskanie „wglądu” w siebie i zmianę swojej sytuacji psychicznej
- Biblioterapia wychowawcza (rozwojowa) – wykorzystuje się w niej literaturę o tematyce dydaktycznej (głównie literatura wyobrażeniowa i informacyjna, która przedstawia rozwiązania i schematy działań w trudnych sytuacjach).
W Polsce biblioterapia prowadzona jest przede wszystkim na warsztatach terapii zajęciowej, w domach pomocy społecznej, w środowiskowych domach samopomocy, w świetlicach terapeutycznych, klubach osiedlowych, szpitalach przedszkolach i szkołach.
Polskie Towarzystwo Biblioterapeutyczne zajmuje się organizacją kursów dla prowadzących.
Jaką rolę w waszym życiu pełnią książki literatura?
Więcej: klik
