“Utracone, ocalone” to wystawa realizowana w 85. rocznicę otwarcia siedziby Muzeum Ziemi Sądeckiej w sądeckim zamku. Pokażemy na niej przedmioty, które szczęśliwie przetrwały niemiecką okupację i stały się zalążkiem nowych zbiorów reaktywowanej po wojnie placówki. Zapoznamy także Państwa z wynikami kwerend prowadzonych przez naszych pracowników w polskich archiwach, których celem było zarysowanie strat wojennych w zbiorach nowosądeckiego muzeum.
„W piątek d. 12 sierpnia nastąpi na zamku pojagiellońskim w Nowym Sączu otwarcie Muzeum Ziemi Sądeckiej skupiającego zbiory wszelkich dziedzin życia tego regionu. Muzeum obejmuje dział etnograficzny, historyczny, sztuki kościelnej i plastyki współczesnej. Dział historyczny obejmuje sztukę obrazującą walki Legionów na Podhalu, pod Marcinkowicami. Dział sztuki kościelnej, bodajże najbogatszy, obejmuje około 800 eksponatów. Obrazy o treści religijnej z XV, XVI i XVII wieku zajmują dwie duże komnaty. Przeważają tu dzieła artystów ludowych, wskazujące niepoślednią technikę malarską i dające wdzięczne pole dla etnografów. […]. Ciekawy jest dział rzeźby ludowej i szat liturgicznych, składający się z 2000 eksponatów. Ceramika, stroje ludowe, urządzenia domowe, wyroby chałupnicze wypełniają resztę komnat muzeum. Muzeum Ziemi Sądeckiej zostało zorganizowane przez kustosza Romana Szkaradka i prof. Romualda Regułę. W ciągu ośmiu lat zebrali oni około 4000 eksponatów nie tylko o wysokiej wartości zabytkowej i muzealnej, ale również materialnej. Muzeum zapełnia 12 wielkich komnat zamku pojagiellońskiego”.
Ekspress Poranny Małopolski, nr 219, R. XVII, 10 VIII 1938 r.
Z pokaźnych zbiorów Muzeum po okupacji niemieckiej i wybuchu zamku ocalała skromna część. Eksponaty dały początek powstałej w 1946 r. instytucji pod nazwą Muzeum w Nowym Sączu. Do ocalonych zbiorów szybko napływały nowe obiekty – część z nich stanowiły dary, część zakupiono. Tylko niewielki procent obiektów przechowywanych u osób prywatnych wrócił do zbiorów Muzeum.
Niniejsza wystawa i towarzyszący jej katalog są realizowane w 85. rocznicę otwarcia siedziby Muzeum Ziemi Sądeckiej w sądeckim zamku, w ramach projektu pn. „Historia powstania i rozpadu zbiorów Muzeum Ziemi Sądeckiej oraz powojenne losy Muzeum w Nowym Sączu” dofinansowanego ze środków MKiDN z programu Badanie polskich strat wojennych.
Kluczowymi działaniami w tym projekcie były kwerendy prowadzone w Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Archiwum Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu, Archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa, Archiwum Zakładowym Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Archiwum Narodowym w Krakowie i jego terenowym oddziale w Nowym Sączu.
Założeniem prowadzonych prac badawczych było oszacowanie ilości i wartości obiektów zaginionych oraz tych, które po wojnie wróciły do zbiorów. Efektem tych działań jest katalog prezentujący obecny stan badań oraz wybór eksponatów do wystawy.
Na wystawie zostaną zaprezentowane ocalałe przedwojenne eksponaty znajdujące się obecnie w zbiorach czterech działów merytorycznych – Etnograficznego, Historyczno-Archeologicznego, Sztuki, Współczesnej Sztuki Ludowej i Nieprofesjonalnej oraz w archiwum naukowym Muzeum. Będą to m.in: rzeźby, obrazy, hafty, ornat, klisze drukarskie, grafiki, rysunki, stroje ludowe, kołyska, kapliczka, druk kolorowy, monety i medale.
Zwiedzający zobaczą też archiwalia: fotografie, afisze, dokumenty urzędowe, druki ulotne i okolicznościowe oraz pamiątki, które przybliżą historię, postaci, miejsca, wydarzenia i wystawy muzealne.
Część eksponatów zostanie pokazana po raz pierwszy, a część pochodzi z ekspozycji stałych w Domu Gotyckim, Gmachu Głównym i Sądeckim Parku Etnograficznym.
___
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu ”Badanie polskich strat wojennych”.
